Plan-sekwencja to jeden z tych magicznych trików, które transformują doświadczenie filmowe. Wyobraź sobie kompletną scenę, bez cięć, która zanurza cię w akcji, jakbyś był tam na miejscu, obserwując każdy detal. Ta technika powróciła z wielką siłą, szczególnie w produkcjach takich jak Adolescencja, serial Netflixa, który przyciągnął uwagę wielu dzięki swoim odcinkom nakręconym w jednym ujęciu trwającym prawie godzinę.
Ale nie tylko Netflix stawia na tę technikę. Seriale Apple TV+ takie jak Ruptura i El Estudio, a także niedawny film Presence Stevena Soderbergha, również wykorzystały ten styl wizualny, który wydaje się być wszędzie. Użycie planów-sekwencji nie jest niczym nowym; w rzeczywistości sięga początków kina, kiedy bracia Lumière już eksperymentowali z długimi ujęciami.
Podróż przez historię planu-sekwencji
Historia tej techniki jest fascynująca. Jednym z pierwszych uznawanych przykładów jest Aurora F.W. Murnaua, wydana w 1927 roku. W 1948 roku mistrz suspensu Alfred Hitchcock próbował nakręcić Festyn Diaboliński całkowicie w planie-sekwencji. Chociaż rolki filmu pozwalały na nagranie tylko około 11 minut, Hitchcock wymyślił niewidoczne cięcia, które pozwoliły mu stworzyć iluzję jednego ciągłego ujęcia.
Od tego czasu, chociaż plany-sekwencje były doceniane przez filmowców, ich użycie było stosunkowo rzadkie. Jednak obecnie ta technika wydaje się być wszędzie. Co jest przyczyną tego zjawiska?
Ewolucja techniczna i kreatywna
Francuski krytyk André Bazin twierdził, że plan-sekwencja jest niezbędna do osiągnięcia realizmu filmowego. Reżyserzy tacy jak Alfonso Cuarón wykorzystali tę technikę, aby stworzyć bardziej immersyjne doświadczenia, jak w jego filmie Grawitacja.
Dziś, dzięki kamerom cyfrowym, produkcja planu-sekwencji jest bardziej dostępna. Te kamery są lżejsze i pozwalają na dłuższe nagrania. Jednak nie jest to prosty proces. Każda scena musi być starannie zaplanowana i wyćwiczona, podobnie jak w teatrze. W przypadku Adolescencja każdy odcinek był kręcony co najmniej dziesięć razy, aby uzyskać pożądane ujęcie.
Scenarzysta serialu, Jack Thorne, wybrał tę technikę, aby wywołać u widza unikalne doświadczenie, zmuszając go do oglądania tylko jednej wersji historii, co wywołało intensywne debaty w mediach społecznościowych. Z kolei Seth Rogen, reżyser El Estudio, zdecydował się na plan-sekwencję, aby przekazać energię i chaos studia Hollywood, zanurzając widza w akcji.
Chociaż technika stała się bardziej powszechna, wciąż pozostaje wyborem artystycznym. Proliferacja produkcji wykorzystujących plany-sekwencje obecnie jest zjawiskiem, które samo się napędza. Za każdym razem, gdy jest to dobrze zrobione, inspiruje to kolejnych filmowców do podążania tą drogą.