Stel je voor dat je een diner bijwoont in een van de meest prestigieuze colleges ter wereld en ontdekt dat de wijn wordt geserveerd in een kelk die ooit een mensenhoofd was. Dit was een realiteit tot 2015 in Worcester College van de Universiteit van Oxford, waar de professoren uit een verontrustend vat dronken dat een verhaal oproept dat gekenmerkt wordt door het Britse kolonialisme.
De schedel, verfijnd en gepolijst, had zilveren details die de naam van de schenker, de eugenistische antropoloog George Pitt-Rivers, omvatten. De oorsprong dateert van 225 jaar geleden, hoewel de identiteit van de vrouw waaraan het toebehoorde een mysterie blijft. Volgens archeoloog Tom Hicks, die de geschiedenis van dit object onderzoekt in zijn aanstaande boek, heeft de schedel waarschijnlijk toebehoord aan een tot slaaf gemaakte vrouw uit het Caribisch gebied. Hicks merkt op dat het verhaal van de beker een reflectie is van de ontmenselijking die de geweldadige tijd kenmerkte.
Een artefact met geschiedenis
Het verhaal van de schedel is fascinerend. George Pitt-Rivers erfde de beker van zijn grootvader, Augustus Pitt Rivers, die deze in 1884 op een veiling kocht. Laatstgenoemde kocht het van een advocaat, Bernhard Smith, die de schedel mogelijk van zijn vader ontving, die diende in de Koninklijke Marine van het Verenigd Koninkrijk in het Caribisch gebied. Smith voerde ook enkele aanpassingen aan de kelk uit, waarbij hij de originele houten voet in 1838 verving door een van zilver.
Het gebruik van de kelk tijdens officiële diners begon in de gemeenschappelijke zaal voor professoren, maar na verloop van tijd, vanwege de achteruitgang, werd het beperkt tot het serveren van warme chocolade. Pas in 2015 werd besloten het gebruik ervan stop te zetten, gedreven door de zorgen van academici en bezoekers.
De Universiteit van Oxford heeft opgemerkt dat, hoewel de kelk af en toe werd tentoongesteld als onderdeel van haar zilvercollectie, het gebruik “zeer beperkt” werd na 2011, en uiteindelijk op een “respectvolle” manier werd verwijderd naar een archief met beperkte toegang.
In 2019 werd Hicks uitgenodigd om de oorsprong van deze schedel te onderzoeken, en zijn bevindingen zullen worden verteld in zijn boek getiteld Every monument will fall, dat in mei zal worden uitgebracht. Het werk verkent de geschiedenis van artefacten die het erfgoed van slavernij en racisme aantonen.
Curieus genoeg is Hicks curator van het Pitt Rivers Museum, opgericht door Augustus Pitt Rivers, wat een laag van complexiteit aan zijn onderzoek toevoegt. In zijn vorige boek, The Brutish Museum, behandelt Hicks hoe veel musea, waaronder het British Museum, collecties bezitten die voortkwamen uit daden van diefstal en exploitatie, en pleit hij voor de noodzaak van dekolonisatie en repatriëring van artefacten naar hun oorsprongsplaatsen.
Het verhaal van de kelk van Oxford is slechts een voorbeeld van hoe Europese musea vol zitten met objecten die over het algemeen op twijfelachtige wijze zijn verworven.
De geschiedenis van deze objecten is niet alleen een kwestie van geschiedenis, maar ook een reflectie van de strijd voor sociale en culturele rechtvaardigheid in het heden.