Od momentu narodzin do trzech lat mózg dziecka staje się prawdziwą fabryką połączeń neuronowych, tworzącą nawet milion synaps na sekundę. Pomimo tego strumienia aktywności mózgowej, wspomnienia z wczesnego dzieciństwa są zazwyczaj skąpe. Pierwsze ślady zaczynają się pojawiać około trzeciego roku życia, podczas gdy pełne wspomnienia nie formują się aż do około szóstego roku życia.
Idea „amnezji dziecięcej” została po raz pierwszy zaproponowana pod koniec XIX wieku i spopularyzowana przez Sigmunda Freuda w 1905 roku. Według Freuda, zapomnienie pierwszych lat życia było mechanizmem tłumienia myśli i doświadczeń, które dzieci uczą się uważać za nieakceptowalne. Jednak do tej pory nie znaleziono dowodów naukowych, które wspierałyby tę teorię, co doprowadziło do niezliczonych spekulacji na ten temat.
Wspomnienia w hipokampie
Grupa badaczy z prestiżowych amerykańskich uniwersytetów, takich jak Yale i Stanford, odkryła, że dzieci są w stanie formować wspomnienia, nawet jeśli nie mogą do nich uzyskać dostępu w przyszłości. Hipokamp, obszar mózgu odpowiedzialny za przechowywanie wspomnień, jest aktywny od bardzo wczesnego etapu, co przeczy przekonaniu, że zaczyna działać dopiero w pewnym wieku.
W tym badaniu naukowcy przeprowadzili eksperyment, pokazując niemowlętom w wieku od czterech miesięcy do dwóch lat obrazy twarzy, przedmiotów i scen, jednocześnie monitorując ich aktywność mózgową za pomocą funkcjonalnych rezonansów magnetycznych. Wyniki były zaskakujące: maluchy wykazały większe zainteresowanie obrazami, które już widziały, co wskazuje, że rzeczywiście przechowywały informacje w swoim hipokampie.
Dane sugerują, że ilość aktywności w hipokampie podczas oglądania obrazu po raz pierwszy jest bezpośrednio związana z uwagą, jaką niemowlęta poświęcają temu samemu obrazowi, gdy jest on prezentowany ponownie. Ten wzór zaobserwowano u wszystkich uczestników, a był on bardziej wyraźny u tych powyżej 12. miesiąca życia.
Wspomnienia utworzone we wczesnym dzieciństwie mogą być wspomnieniami krótkoterminowymi, które z czasem znikają. Niektóre wstępne badania przeprowadzone z użyciem filmów nagranych z perspektywy dzieci sugerują, że te wspomnienia istnieją, ale znikają przed szóstym rokiem życia. Inna teoria postuluje, że informacje zebrane w trakcie wczesnego dzieciństwa pozostają w mózgu, ale stają się niedostępne, gdy dzieci nabywają zdolność posługiwania się językiem.
Ostatnie badanie z udziałem myszy, opublikowane w 2023 roku, wykazało, że możliwe jest odzyskanie zapomnianych wspomnień poprzez stymulację neuronów, które pierwotnie przechowywały te informacje. Chociaż to odkrycie jest obiecujące, jest dalekie od zastosowania u ludzi, ponieważ wymagane techniki byłyby mało etyczne.