Het kan lijken alsof het uit een sciencefictionfilm komt, maar de Osteo-Odonto Keratoprothese, of OOKP, is een echte chirurgische techniek die sinds de jaren 60 in gebruik is. Ontwikkeld door de Italiaanse oogarts Benedetto Strampelli, gebruikt deze innovatieve operatie een stuk tand van de eigen patiënt om het zicht te herstellen in extreme gevallen van corneale blindheid.
Hoewel het idee vreemd kan klinken, heeft het in werkelijkheid heel veel zin. De techniek bestaat uit het creëren van een «venster» aan de voorkant van het oog, waarbij de beschadigde gebieden worden vervangen. De tand wordt een ideaal steunpunt voor deze ingreep, omdat het een van de meest resistente weefsels in het menselijk lichaam is. Bovendien, doordat het materiaal van de eigen patiënt is, wordt het risico op afstoting aanzienlijk verminderd.
Hoe wordt de procedure uitgevoerd?
Deze procedure is gereserveerd voor zeer specifieke gevallen: patiënten met ernstige blindheid in het hoornvlies veroorzaakt door auto-immuunziekten, chemische brandwonden of ernstige trauma’s. Deze individuen hebben echter nog steeds een gezonde retina en optische zenuwen aan de achterkant van het oog, wat cruciaal is voor de effectiviteit van de operatie.
De ingreep wordt in verschillende fasen uitgevoerd. Eerst verwijderen de chirurgen een tand – meestal een hoektand – samen met een deel van de kaak. Dit fragment wordt in de vorm van een plaatje gesculpt en in het midden doorboord om een speciale lens in te voegen.
Tot nu toe lijkt het alsof we nog steeds binnen het domein van de tandheelkunde blijven, maar hier wordt het verhaal verrassend: de gemodificeerde tand wordt aan de wang van de patiënt genaaid. Deze fase is bedoeld om het mondweefsel de tand te laten omhullen en voeden, waardoor een robuustere biologische structuur ontstaat die minder gevoelig is voor afstoting.
Na drie maanden van “verblijf” in de wang, komt het beslissende moment: de tand-lens wordt verwijderd en geïmplanteerd in het oog, ter vervanging van het beschadigde hoornvlies. Een klein gaatje in de slijmvliezen laat licht binnen, waardoor het zicht van de patiënt wordt hersteld.
Het is belangrijk op te merken dat het zicht niet terugkeert naar de normale toestand. Gewoonlijk ervaren patiënten een beperkter gezichtsveld, alsof ze door een sleutelgat kijken. Bovendien krijgt het oog een andere uitstraling, omdat het weefsel dat de iris omringt bedekt is met de slijmvliezen van de mond, wat het een roze tint geeft in plaats van de gebruikelijke witte kleur. Het is echter mogelijk om dit gebied te bedekken met een esthetische prothese.
Hoewel deze operatie al tientallen jaren bestaat, is het geen gebruikelijke procedure. De complexiteit en de specificiteit van de gevallen maken dat de uitvoering ervan zeldzaam is. Het proces is lang en kan maanden duren voordat er visueel herstel is bereikt.
Desondanks zijn de resultaten meestal bevredigend. Een studie uit 2022 analyseerde 82 ogen van 59 patiënten die tussen 1969 en 2011 waren geopereerd, en ontdekte dat 94% van de geïmplanteerde tanden stevig bleef zitten. Veel patiënten melden dat ze hun dagelijkse activiteiten hebben kunnen hervatten en zelfs sport kunnen beoefenen.